De IUI behandeling; hoe gaat het eigenlijk in zijn werk?
In deze podcast (nr 25) praat ik over IUI met Dr. Kimiko Kleiman, mijn eigen fertiliteitsarts. Kimiko geeft zelf IUI's en ik heb ze ervaren. Samen vertellen we alles over de behandeling, de medicatie en beantwoorden we diverse vragen van de luisteraars.
Ovulatie-inductie of IUI
Meestal, als je bij het ziekenhuis komt voor vruchtbaarheidsproblemen, begin je met ovulatie inductie of IUI. Ovulatie inductie wordt alleen gedaan bij vrouwen die geen eigen (of een heel onregelmatige) eisprong hebben. Ovulatie inductie betekent het induceren (opwekken) van de eisprong. En IUI is een inseminatie behandeling en dat heeft dus hele andere indicaties. Dat kan bijvoorbeeld zijn minder zaad of een verklaarbare of onverklaarbare verminderde vruchtbaarheid. Dat laatste betekent dat er na het oriënterend fertiliteitsonderzoek geen reden wordt gevonden waardoor deze mensen nog niet zwanger zijn. Dan starten we veelal ook met IUI, omdat dat de minst heftige behandeling is.
Onverklaarbaar verminderd vruchtbaar
In mijn geval is mijn ovariële reserve laag en ik ben ook gestart met IUI. Dat lijkt voor mij verklaarbaar, maar toch ziet men dat in de medische wereld anders. Kimiko vertelt dat de lage AMH (verlaagde eicelreserve) ook onder onverklaarbare verminderde vruchtbaarheid valt, omdat men niet weet wat de reden is dat het bij mij zo laag is. Ook in mijn geval begin je dus met de “makkelijkste” behandeling die zeker de kansen op een zwangerschap vergroot, dus IUI.
Hoeveel IUI behandelingen is gebruikelijk?
Er wordt over het algemeen altijd gestart met 6 IUI behandelingen. Daar is niet echt een reden voor, vertelt Kimiko. Men weet het eigenlijk niet goed. Wel ziet men dat de kans op een zwangerschap na de vierde IUI poging wat minder wordt en dat dat na zes pogingen nog wat minder wordt. Sommige ziekenhuizen bieden 4 pogingen aan, sommige 6 en anderen weer 9. Dat verschilt dus erg per ziekenhuis of kliniek.
In mijn praktijk zie ik weleens vrouwen die na poging 5 zwanger worden, maar het dan verliezen. Zij zijn vaak bang dat ze dan nog maar 1 poging over hebben, maar Kimiko vertelt dat zorgverzekeraars, in tegenstelling tot bij IVF, over het algemeen wat minder strikt zijn bij IUI. Zeker als je gezien hebt dat je zwanger kan worden door IUI (ook al gaat het daarna mis) is het aan te raden om het nog een aantal keer te proberen, maar ook dit zal per persoon, per arts en ziekenhuis verschillen. Kimiko vertelt dat de kans op een zwanger (per poging) ongeveer tussen 10 en 15% is.
Hoe verloopt een IUI behandeling eigenlijk?
Er zijn verschillende manieren waarop een IUI behandeling gedaan kan worden. Ten eerste kun je de behandeling doen zonder hormonen, dus in de eigen cyclus. Dit gebeurt meestal bij koppels waar de man een lage zaadopbrengst heeft. Dit gebeurt niet heel veel meer, maar dat hangt ook weer af van de setting en het ziekenhuis waar je loopt voor het traject.
Op het moment dat de reden onverklaard is of dat de reden een milde mannelijke factor is (dus wanneer het aan de zaadkwaliteit ligt), kun je insemineren met een hormoonstimulatie. Het doel daarvan is dat je in plaats van één eitje (in een eigen cyclus) streeft naar twee eitjes, want daarmee maak je de kansen op een zwangerschap ietsje groter.
Welke hormonen/medicijnen kun je verwachten bij IUI?
Als medicijnen kun je pillen of hormooninjecties krijgen. Deze keuze tussen deze twee ligt echt aan het ziekenhuis en de situatie. In de podcast gaat Kimiko daar iets dieper op in, ook op het verschil in werking van anti-oestrogenen (de pillen) en FSH (de injecties). En het gebruik van de anti-oestrogenen in het geval van PCOS, waarom daarmee gewerkt wordt, maar ook waarom FSH veelal gekozen wordt bij IUI.
Zoals gezegd, wordt er dus over het algemeen standaard gebruik gemaakt van de injecties bij het IUI traject. En in de hormooninjecties heb je dan weer een aantal verschillende soorten (merken) van het follikelstimulerend hormoon (FSH). Bij injecties is dat altijd het hormoon wat je spuit, want dat zorgt ervoor dat de eiblaasjes gaan groeien.
Binnen de FSH-mogelijkheden heb je ook nog verschil tussen synthetische FSH (bijv Gonal-F, Ovaleap of Puregron). Dat is echt alleen FSH. Dan heb je ook nog Menopur of Meriofert. Daar zit FSH en LH in en is daardoor wat meer lichaamseigen. Het is altijd een gevoel van de arts en de ervaring van vorige pogingen die maakt welke keuze hierin gemaakt wordt. Dit is dan meestal gebaseerd op bijwerkingen, zichtbaar minder goede stimulatie dan gemiddeld of juist een hele sterke (over)stimulatie.
Hoe ziet een IUI behandeling eruit in de cyclus?
De cyclus begint op dag 1. Dat is de eerste dag van de menstruatie waar je doorzettend helderrood bloedverlies hebt. Dan krijg je op dag 3 meestal de uitgangsecho. Dat is overigens weleens verschillend, want dat hangt af van de cyclus, de setting en het ziekenhuis. Wanneer bij de uitgangsecho alles er goed uitziet en geen bijzonderheden te zien zijn, begin je vanaf die dag met het zetten van de hormooninjectie. Je prikt dan elke dag om de eiblaasjes te laten groeien.
Na een week stimuleren wordt er opnieuw een echo gedaan om te zien of één of twee eiblaasjes groot genoeg zijn om te laten springen. Het kan zijn dat het langer duurt dan één week, dus met die reden wordt deze echo dus herhaald tot de juiste grootte (vanaf 18 mm) behaald is. Wanneer dan ook het baarmoederslijmvlies dik genoeg is, mag je stoppen met de dagelijkse hormooninjecties en zet je nog één andere hormooninjectie (bijvoorbeeld pregnyl of ovitrelle) om de eisprong op te wekken. Door de laatste injectie heb je anderhalve dag later je eisprong en dat is het moment waarop de inseminatie kan plaatsvinden.
Het zaad van de man wordt “gewassen”
Op die dag wordt het zaad van de partner opgewekt en gewassen. Tijdens het zogeheten wassen worden alle zaadcellen die er niet goed uitzien, de verkeerde kant op zwemmen of helemaal niet zwemmen worden eruit gefilterd, zodat de goed bewegende zaadcellen met een heel dun slangetje in de baarmoeder kunnen worden ingebracht. En dat is de Intra Uteriene Inseminatie, de IUI, waar het tijdens de behandeling allemaal om te doen is.
Hoe gaat de inseminatie bij IUI in zijn werk?
De afspraak voor inseminatie wordt gemaakt op de dag van de eisprong. De man kan op die dag zijn zaad produceren. Het volledige ejaculaat wordt door de man ingeleverd (meestal is dit boven de 2ml). Het zaad wordt vervolgens gecentrifugeerd (bewerkt), zodat de goed beweeglijke zaadcellen overblijven.
Er wordt vervolgens 0,5ml van deze zaadcellen bij de vrouw ingespoten. Dit gebeurt via een spuitje waar een heel dun slangetje opgezet wordt. De vrouw, met volle blaas, neemt plaats op de gynaecologische stoel en met de eendenbek wordt de baarmoedermond in beeld gebracht. Vervolgens wordt het slangetje via de eendenbek de baarmoedermond in geschoven en wordt het zaad ingespoten. Het slangetje wordt na de inseminatie rustig verwijderd en daarna mag je nog even blijven liggen, als je dat prettig vindt, maar in principe kun je gewoon opstaan en doen wat je gewend bent.
Wat merk je van de IUI behandeling?
Mijn ervaring met IUI was eigenlijk heel ontspannen. Het is normaal gesproken niet spannender dan een uitstrijkje. Bij binnenkomst moest ik wel eerst controleren of het gewassen sperma echt dat van mijn man was (aan de naam he, ik herkende het niet aan de geur ofzo hahahah). Daarna moest ik in de beugels en werd met behulp van een eendenbek een lang rietje naar binnen gebracht, letterlijk die op de foto. Het is een super kleine hoeveelheid vloeistof en dat voel je dan ook niet. De andere keer moesten ze een beetje op mijn buik duwen vanwege de niche in mijn baarmoeder en was het wat ongemakkelijker, maar 'normaal' gebeurt dat niet.
Medicijnen na de inseminatie
Na de inseminatie wordt er meestal geadviseerd om Utrogestan (= progesteron) te gebruiken. Progesteron zorgt er in de tweede helft van de cyclus voor dat het baarmoederslijmvlies mooi opgebouwd blijft en dus de innesteling ondersteunt. Vervolgens mag je op de datum die het ziekenhuis aan je opgeeft (meestal zo’n twee weken na de inseminatie) een zwangerschapstest doen om te kijken of de poging succesvol is geweest.
Tip: Maak van de inseminatie een fijn moment, zodat je het bewust beleeft
Het is fijn om echt stil te staan bij dat moment. Kimiko vertelt dat zij samen met de vrouwen (nu in corona tijd mogen de mannen helaas niet aanwezig zijn bij de inseminatie) probeert om een fijne setting neer te zetten. Ze probeert voor rust en ontspanning te zorgen, soms worden zelfs de lichtjes een beetje gedimd en wordt er een muziekje opgezet. Dan beginnen de twee (lange) wachtweken. Hiervoor heb ik ook wat tips verzameld en deze heb ik besproken in podcast 5.
Wanneer gaat een IUI niet door?
Dit gebeurt weleens wanneer er geen eitje is om te bevruchten, wanneer er 3 of meer eitjes zijn die groter zijn dan 18mm of wanneer er 5 eitjes zijn van rond de 14mm. Bij de laatste twee situaties wordt de kans op een drie- of meerling te groot en dan wordt de poging gecanceld.
Dat er helemaal geen eitje is, komt eigenlijk heel weinig voor, omdat het veelal vrouwen zijn die geen problemen met de eisprong. Een te grote stimulatie (dus de laatste twee genoemde situaties) komt vaker voor en geschat is dat ongeveer bij 1 op de 20 vrouwen (dus zo’n 5%).
Wanneer maak je na IUI de overstap naar IVF?
Wanneer je het afgesproken aantal pogingen IUI hebt doorlopen (meestal 6), zonder zwangerschap als resultaat. Dit geldt zeker voor de koppels die onverklaarbaar onvruchtbaar zijn. Dan zou het probleem uiteindelijk kunnen zitten in de bevruchting en daar kom je dan achter wanneer je IVF gaat proberen.
Wanneer de zaadkwaliteit bij IUI echt te laag is, ga je ook over op IVF/ICSI. Daarin verschillen de protocollen ook een beetje, want wat is dan te laag en hoe vaak accepteer je een mindere kwaliteit, maar Kimiko houdt meestal aan als het aantal twee keer onder 2 miljoen goed beweeglijke zaadcellen (dus na bewerken) komt, gaan we, in overleg, verder kijken naar bijvoorbeeld ICSI om zo de kansen te vergroten.
Wat zijn je kansen bij IUI?
De kansen bij IUI verschilt per leeftijd, diagnose en hoeveel pogingen je al hebt ondergaan. Gemiddeld is het rond de 15%, maar dat zegt niets over jou als individu. Al iets concreter is per leeftijd, dan zijn de cijfers 20% tot 25% voor 25 jaar, 15% tot 20% voor 30 jaar, 10% tot 15% voor 35 jaar en 5% tot 10% voor 40 jaar. Maar nog specifieker en ook pijnlijker wordt het als we kijken naar kansen per poging. De eerste poging hebben alle vrouwen gemiddeld ruim 40% kans, maar dat halveert bijna elke pogingen vanaf poging 4 komt het nooit meer boven de 5% (zie tabel). Hier moeten we nog een factor van af halen boven de 35...
Wat kun je doen om je kansen bij IUI te verhogen?
Met Hypnofertility kun je de kansen van je IUI poging enorm verhogen. Hypnofertility is hypnotherapie gespecialiseerd in vruchtbaarheid. Het verdubbelt minimaal je kansen op een doorgaande zwangerschap, zorgt voor meer rust in je hoofd en vertrouwen in je lichaam. Je kunt gratis kennismaken met Hypnofertility via de Ontspannen Zwanger Worden mp3 van BeeMom, vraag hem nu aan
Gratis masterclass voor vrouwen tijdens IUI
Wil je meer tips om je vruchtbaarheid te verbeteren, weer rust te krijgen in je hoofd en vertrouwen in je lichaam? Kom dan naar de gratis masterclass van BeeMom. Online en privé te volgens in de vorm van een webinar. Kijk hier voor de volgende datum en meldt je aan.
